Rodzaje, przyczyny i skutki wypadków przy pracy

Marta Sordon

Kiedy mamy do czynienia z wypadkiem przy pracy? Czy zawsze dochodzi do niego w miejscu pracy? Czy wypadek w delegacji lub podczas drogi do pracy również upoważnia mnie do odszkodowania? Jakie są przyczyny i skutki wypadków przy pracy? Odpowiedzi poniżej.

Wypadek przy pracy

Mimo obowiązujących przepisów bhp oraz ostrożności podczas wykonywania swoich obowiązków pracowniczych może dość do wypadku przy pracy. Nie zawsze winę za zdarzenie ponosi sam pracownik. Bywa, że odpowiedzialny jest przełożony, brak nadzoru czy kontroli, a nawet nieprawidłowa organizacja pracy. Jakie jednak warunki muszą zostać spełnione, aby wypadek można było uznać za wypadek przy pracy. Kiedy można się ubiegać o odszkodowanie z ZUS?

Zgodnie z art. 3 ust.1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych wypadek przy pracy to każde nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące u pracownika doznanie urazu, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub jego śmierć.

Do wypadku może dojść podczas wykonywania przez pracownika czynności lub poleceń przełożonych. Także w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy nawet bez jego polecenia lub w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy a więc w drodze do i z pracy.

Bezpłatna analiza odszkodowań po wypadkach przy pracy

Wypadek przy pracy może mieć miejsce:

  • w siedzibie pracodawcy, zwyczajowym miejscu pracy lub w miejscu, do którego pracownik został oddelegowany do pracy,
  • w czasie podróży służbowej, w związku z powierzonymi przez pracodawcę zadaniami,
  • podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,
  • przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Za wypadek przy pracy uważa się również zdarzenie, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas:

  • uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe;
  • wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
  • pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie;
  • odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub przez inny podmiot kierujący. Również pobierania stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych;
  • wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, pracy na rzecz tych spółdzielni;
  • również wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
  • wykonywania pracy na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. nr 45, poz. 235);
  • współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
  • wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
  • wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
  • również wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi;
  • odbywania służby zastępczej;
  • nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających stypendium;
  • wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy;
  • pełnienia przez funkcjonariusza celnego obowiązków służbowych.

Wypadek w drodze do lub z pracy

To każde zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz, które nastąpiło w drodze do pracy lub z pracy. Taki wypadek ma miejsce tylko w przypadku, gdy droga ta była najkrótsza lub też ze względów komunikacyjnych najdogodniejsza i nie została przerwana. Tym samym, jeśli wracając z pracy, wstąpimy do sklepu lub urzędu i wychodząc doznamy urazu, wypadek nie zostanie zakwalifikowany, jako wypadek w drodze z pracy.

Należy pamiętać, iż wypadek w drodze do i z pracy nie upoważnia do uzyskania jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy uzyskiwanego z ZUS. Takie zdarzenie jednakże daje nam możliwość uzyskania 100% dochodów przebywając na spowodowanym takim wypadkiem zwolnieniu lekarskim.

Przeczytaj więcej o protokole powypadkowym.

W zależności od rozmiarów i skutków rozróżniamy:

  • wypadek przy pracy (lekki) – jeśli pracownik doznał uszczerbku na zdrowiu, który nie zagraża wprost jego życiu, jednak powoduje trwały uszczerbek na zdrowiu;
  • ciężki wypadek przy pracy – jeśli wskutek wypadku nastąpiło trwałe uszkodzenie ciała lub kalectwo pracownika, nieuleczalna bądź zagrażająca życiu choroba, w tym choroba psychiczna, trwałe uszkodzenie zmysłu, zeszpecenie lub zniekształcenie ciała a nawet choroba psychiczna;
  • śmiertelny wypadek przy pracy – w wyniku którego nastąpił zgon pracownika w okresie do 6 miesięcy od wypadku;
  • wypadek zbiorowy – jeśli w wyniku wypadku ucierpiały przynajmniej 2 osoby.

Przyczyny wypadków przy pracy

Wszelkie nieprawidłowości oraz braki związane z czynnikami materiałowymi, organizacją wykonywanej pracy lub zachowaniem pracownika są pośrednią lub bezpośrednią przyczyną wystąpienia wypadku przy pracy. Czynniki techniczne, organizacyjne lub ludzkie, zarówno występujące niezależnie od siebie, ale czasem równocześnie powodują wystąpienie obrażeń u pracownika, jego ciężki uszczerbek na zdrowiu, a nawet śmierć.

Przyczyny techniczne lub materialne

  • niewłaściwy stan czynnika materialnego na przykład maszyny, narzędzia, innego obiektu,
  • wady konstrukcyjne lub niewłaściwe rozwiązania techniczne lub ergonomiczne,
  • brak lub niewłaściwe posługiwanie się czynnikiem materialnym czyli niewłaściwa eksploatacja
  • ukryte wady materiałowe czynnika materialnego,
  • niewłaściwa lub nadmierna eksploatacja czynnika materialnego oraz niewłaściwe naprawy i remonty.

Przyczyny organizacyjne

  • niewłaściwa organizacja pracy lub stanowiska pracy,
  • niezapewnienie sprzętu ochronnego,
  • tolerowanie przez nadzór odstępstw od zasad bhp, braków kadrowych ale również niewłaściwych metod pracy,
  • brak nadzoru, koordynacji prac zbiorowych czy też brak kontroli wykonywanej pracy,
  • brak lub niewłaściwe przeszkolenie pracowników zarówno pod względem bhp jak i stanowiska pracy,
  • dopuszczenie do pracy osób bez kwalifikacji zawodowych albo stosownych uprawnień,
  • brak lub niewłaściwe zabezpieczenie stanowisk pracy,
  • brak lub niewłaściwe instrukcje bezpiecznego wykonywania pracy przy maszynach i urządzeniach oraz procesach technologicznych,
  • dopuszczenie do wykonywania pracy pracownika z przeciwwskazaniami lekarskimi oraz bez wymaganych badań profilaktycznych.

Przeczytaj też o wynagrodzeniu w trakcie L4 po wypadku przy pracy.

Przyczyny ludzkie

  • nieprawidłowe albo też samowolne zachowanie pracownika,
  • nieużywanie sprzętu ochronnego oraz bhp,
  • niewłaściwy stan psychofizyczny pracownika np. zmęczenie, depresja albo stan lękowy,
  • niedostateczna koncentracja uwagi, lekceważenie zagrożenia i poleceń służbowych albo zbytni pośpiech,
  • wejście w obszar zagrożony lub niedozwolony,
  • wykonywanie zadań bez uprawnień lub przeszkolenia
  • niestosowanie środków ochronnych, zabezpieczających, osłon mimo zapewnienia ich przez pracodawcę,
  • zaskoczenie niespodziewanym zdarzeniem,
  • inna przyczyna.

Urazy w wypadkach przy pracy

W wyniku wypadku przy pracy pracownik może doznać

  • jedynie niegroźnych potłuczeń ciała, które nie będą skutkować trwałym uszczerbkiem,
  • obrażeń które spowodują uszkodzenia lub deformacje jego ciała,
  • w najgorszym wypadku urazów, które doprowadzą do jego zgonu.

Najczęściej do wypadków w pracy dochodzi od uderzenia lub zderzenia z obiektem. Przyczyną jest też kontakt z ostrym, ciężkim lub twardym narzędziem czy przedmiotem. Zdarzają się również przygniecenia, przewrócenia, poślizgnięcia, upadki czy też przeciążenia.

W zależności od wykonywanej pracy, materiałów i narzędzi, którymi pracownik się posługuje najczęściej dochodzi do urazów kończyn oraz głowy. Dodatkowo także kręgosłupa i pleców od przeciążeń. Dość sporą grupę wypadków stanowią także zdarzenia z utratą narządów lub zmysłów.

Wskutek powyższych zdarzeń pracownik doznaje ran ciętych lub szarpanych, złamań, zmiażdżeń, amputacji lub urazów narządów wewnętrznych. W przypadku lekkich wypadków często dochodzi do stłuczeń, zwichnięć czy skręceń. W kontakcie z substancjami chemicznymi – również poparzeń czy reakcji skórnych, ale także zatrucia oparami, czy uduszenia.

Sprawdź bezpłatnie wysokość zadośćuczynienia za swój uszczerbek

Ważne!

Aby uzyskać odszkodowanie za wypadek przy pracy z ZUS warunkiem koniecznym jest  doznanie uszczerbku na zdrowiu stałego lub długotrwałego. W przypadku jego braku – odszkodowanie nie przysługuje.