Podwójne odszkodowanie za bezprawne wypowiedzenie umowy o pracę

Izabela Praska

04.04.2019r. Sąd Najwyższy podjął uchwałę, zgodnie z którą bezprawnie zwolniony pracownik ma prawo do podwójnego odszkodowania.

Umowa o pracę a kodeks pracy

Umowa o pracę jest podstawową formą nawiązania stosunku pracy. Zawiera wszystkie niezbędne elementy opisujące dany stosunek pracy, charakteryzuje strony umowy oraz zakres praw i obowiązków stron. Umowa o pracę to dwustronna czynność prawna, wyrażająca porozumienie, na mocy którego pracownik zobowiązuje się do wykonywania zadeklarowanego rodzaju pracy na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy, a pracodawca do wypłaty pracownikowi wynagrodzenia za spełnione świadczenie.

Rodzaje umów o pracę wg Kodeksu Pracy

  • na okres próbny,
  • na czas nieokreślony,
  • na czas określony (w tym w celu zastępstwa pracownika).

Umowę o pracę można rozwiązać

  • z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta,
  • po upływie czasu, na który została zawarta;
  • oraz w formie pisemnej:
  • na mocy porozumienia stron,
  • za wypowiedzeniem,
  • bez wypowiedzenia.

Bezprawne wypowiedzenie umowy o pracę to wypowiedzenia umowy bez:

  • uzasadnionej przyczyny tzw. nieuzasadnionym lub wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę np. krótszy od wymaganego okres wypowiedzenia;
  • konsultacji z właściwymi instancjami związkowymi;
  • zachowania odpowiedniej formy;
  • poinformowania pracownika w sposób prawidłowy o przysługujących mu środkach prawnych od wypowiedzenia,

oraz

  • wypowiedzenie z naruszeniem szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem.

Bezprawne zwolnienie z pracy a odszkodowanie

Pracownik, którego zwolniono z pracy z naruszeniem przepisów prawa pracy, może dochodzić od pracodawcy m.in. wypłaty odszkodowania. Najczęściej postępowanie odszkodowawcze rozstrzyga Sąd Pracy, do którego pracownik ma prawo wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę z żądaniem przyznania mu odszkodowania lub nakazem przywrócenia do pracy (na poprzednich warunkach).

Wysokość odszkodowania za bezprawne wypowiedzenie umowy o pracę (art. 47 oraz art. 60 Kodeksu pracy)

Wysokość odszkodowania za bezprawne wypowiedzenie umowy o pracę zależy od:

  • umowy a dokładnie od czasu, na który została zawarta tj. określony czy nieokreślony;
  • sposobu jej rozwiązania tj. za wypowiedzeniem, czy bez wypowiedzenia, jak również od długości okresu wypowiedzenia.

Umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony, rozwiązana za wypowiedzeniem – pracownik może domagać się wynagrodzenia od 2 tygodni do 3 miesięcy (odszkodowanie nie może być jednak niższe niż wynagrodzenie za okres wypowiedzenia).

Umowa o pracę bez wypowiedzenia – odszkodowanie może zostać przyznane tylko w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Umowy na czas określony rozwiązanej za wypowiedzeniem – pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego upływu umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące.

Umowa o pracę i z rozwiązaniem umowy terminowej – pracownik może domagać się odszkodowania w postaci wynagrodzenie za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.

Odszkodowanie netto czy brutto za bezprawne zwolnienie z pracy

Odszkodowanie z tytułu bezprawnego rozwiązania umowy o pracę jest przyznawane w kwocie brutto, gdyż odszkodowanie to nie podlega opodatkowaniu oraz nie nalicza się od niego składek ZUS.

Odszkodowanie a uchwała

W kwietniu SN w trzyosobowym składzie (sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych) podjął uchwałę wg, której pracownik, który otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę w trybie zwykłym i natychmiastowym, i Sąd pracy uznał to za niezgodne z prawem, ma prawo do podwójnego odszkodowania dokładnie za:

  • wadliwe rozwiązanie umowy o pracę;
  • utracone wynagrodzenie, które należało mu się do końca okresu wypowiedzenia.

Sąd Najwyższy wskazał również że już Trybunał Konstytucyjny przyjął możliwość dochodzenia roszczeń kompensacyjnych odszkodowawczych, co pozwala na odejście od hermetycznego i limitowanego ujęcia odszkodowania.