Nawiązka a zadośćuczynienie

Sąd w postępowaniu karnym może orzec na rzecz poszkodowanego nawiązkę, która ma na celu zadośćuczynienie za ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała, rozstrój zdrowia, a także za doznaną krzywdę. Nawiązka może pojawić się również w przypadku najbliższej rodziny poszkodowanego, który poniósł śmierć w wyniku wypadku spowodowanego przez np. kierowcę skazanego prawomocnym wyrokiem. Mimo to poszkodowany jak również uprawnieni mają prawo domagać się od ubezpieczyciela OC sprawcy wypłaty zadośćuczynienia za ból i cierpienie. Jak wygląda to w praktyce znajdziesz poniżej.

Podstawa prawna nawiązki i zadośćuczynienia z OC

Art. 445 § 1 kodeksu cywilnego (kc) mówi, że w razie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie ma charakter niemajątkowy i stanowi rekompensatę doznanych przez osobę poszkodowaną strat niemajątkowych, tj. cierpienia, negatywnych przeżyć, strat moralnych.

Art. 46 kodeksu karnego  (kk)  wskazuje również, że sąd na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej, może orzec nawiązkę w wysokości do 200 tys. złotych na rzecz pokrzywdzonego. W sytuacji  gdy ma miejsce śmierci poszkodowanego w wyniku popełnionego przez skazanego przestępstwa, mamy do  czynienia z nawiązką na rzecz osoby najbliższej, której sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu pogorszeniu. Zgodnie z polskim prawem nawiązka ma charakter penalny i kompensacyjny. Sąd orzeka ją jedynie gdy ma do czynienia z wypadkiem, w którym mowa o przestępstwie umyślnym. Jest pewnego rodzaju środkiem alternatywny, do obowiązku naprawienia szkody w celu zadośćuczynienia pokrzywdzonemu.

Jak uzyskać nawiązkę od sprawcy wypadku?

Nawiązka najczęściej orzekana jest przy i po uwzględnieniu wniosku pokrzywdzonego biorąc pod uwagę art. 49a Kodeksu postępowania karnego (kpk). Wniosek o nawiązkę czyli o naprawienie szkody może zgłosić pokrzywdzony lub prokurator, z tym że musi to uczynić do końca pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie. Niestety złożenie wniosku o nawiązkę nie czyni pokrzywdzonego stroną procesu karnego, mimo że zabezpiecza jego roszczenia majątkowe.  Aby zostać stroną pokrzywdzoną należy złożyć oświadczenie o przystąpieniu do procesu w charakterze oskarżyciela posiłkowego, najpóźniej do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego, czyli odczytania aktu oskarżenia zgodnie art. 54 p. 1 kpk.

Z jakich artykułów sąd może zasądzić nawiązkę?

• 47 § 1 kk czyli umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu lub inne przestępstwo umyślne, którego skutkiem jest śmierć człowieka, ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia;
• 47 § 2 kk czyli przestępstwo przeciwko środowisku naturalnemu;
• 47 §3 kk skazania za przestępstwo katastrofy komunikacyjnej, sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy komunikacyjnej lub wypadku komunikacyjnego, którego sprawca był w stanie nietrzeźwości lub zbiegł z miejsca zdarzenia.

Czy należy się zadośćuczynienie z OC sprawcy w przypadku wypłaty nawiązki?

Art. 415 § 6 kodeksu postępowania karnego mówi, że nawiązka nie stanowią pełnego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę czyli pokrzywdzony może dochodzić swoich roszczeń w postępowaniu cywilnym (również przed sądem). W przypadku wszczęcia cywilnego postępowania występuje tożsamość przedmiotów sporu, mimo innej podstawy prawnej a tej samej postawy faktycznej. Wskazując wysokości zadośćuczynienia w postępowaniu cywilnym, uwzględnia się  wcześniej przyznaną  nawiązkę. Jak np. zrobił to Sąd Apelacyjny w Katowicach 5.07.2013 roku (sygn. I ACa 164/13) czyli przyznanie nawiązki w postępowaniu karnym nie uniemożliwia dochodzenia dalszych roszczeń przez poszkodowanego od ubezpieczyciela lub w sądzie cywilnym. Należy pokreślić, że ubezpieczyciel lub sąd przy określeniu wysokości zadośćuczynienia bierze pod  uwagę wysokość nawiązki a dokładnie uwzględnia wysokość w uznanym przez siebie roszczeniu. Jeżeli ubezpieczyciel przyzna 85000zł  zadośćuczynienia a poszkodowany otrzymał na etapie postępowania karnego nawiązkę w wysokości 2500zł to zakład ubezpieczeń wypłaci pokrzywdzonemu 82500zł a nie 85000zł.

Skonsultuj sprawę o zadośćuczynienie u ekspertów Fundacji LexHelper.pl