Ubytek wartości rynkowej pojazdu jako skutek przeprowadzenia naprawy uszkodzeń powstałych na skutek kolizji

Pojazdy samochodowe oferowane na rynku wtórnym podlegają obecnie dokładnej kontroli stanu technicznego, jaką wykonują potencjalni nabywcy szczególnie pod kątem przebytych w przeszłości napraw blacharsko-lakierniczych. Samochód będący w polu zainteresowania rozsądnie postępującego przyszłego właściciela, może zostać dokładnie sprawdzony za pomocą szerokiej gamy aplikacji komputerowych, oferowanych przez Internet, na których za niewielką opłatą po wpisaniu numeru identyfikacyjnego pojazdu można odczytać dane dotyczące jego powypadkowej historii, jeżeli oczywiście pojazd takową posiada.

Najczęściej są to dane pochodzące od towarzystw ubezpieczeniowych i dotyczą zgłaszanych im szkód komunikacyjnych. Poza informacjami pochodzącymi z sieci, pojazdy są sprawdzane również w trakcie bezpośrednich oględzin przed zawarciem umowy kupna-sprzedaży samochodu, za pomocą urządzeń do pomiaru grubości powłoki lakierowej. Urządzenia takie są obecnie popularne i szeroko dostępne na rynku, w wyniku znacznego obniżenia ich ceny. Prawidłowa interpretacja wyników badania grubościomierzem wymaga jednak posiadania pewnego zakresu wiedzy fachowej oraz doświadczenia. Dodatkowo, podczas takich oględzin, sprawdzana jest oryginalność oznakowania oraz data produkcji takich części pojazdu jak szyby, pasy bezpieczeństwa, reflektory i niektóre elementy osprzętu.

Stwierdzenie zamontowania części pochodzących spoza sieci producenta, w połączeniu z nienormatywnymi wynikami pomiarów grubości powłoki lakierowej, zazwyczaj oznacza przebytą w przeszłości naprawę, która może być następstwem kolizji.

Kiedy może nastąpić ubytek w wartości pojazdu?

Biorąc pod uwagę zachowania nabywców, stwierdzenie śladów wykonywania w przeszłości naprawy blacharsko-lakierniczej, z zasady powoduje obniżenie wysokości ceny sprzedaży pojazdu. Szczególnie dotyczy to samochodów osobowych. Wynika to z preferencji kupujących, którzy mając do wyboru pojazd bezwypadkowy i analogiczny pod względem modelu pojazd, w którym stwierdzono usuwanie skutków kolizji, zawsze wybierają ten pierwszy, w obawie przed niebezpieczeństwem ujawnienia się w przyszłości wad ukrytych w pojeździe naprawianym. Taka sytuacja powoduje obniżenie wartości rynkowej pojazdu, którego historia wskazuje na przeprowadzenie w nim napraw blacharsko-lakierniczych.
Przy szacowaniu wartości pojazdu, w którym stwierdzono ślady wykonywania naprawy powypadkowej, stosuje się dwa sposoby obliczania ubytku wartości, w zależności od sposobu, a przede wszystkim jakości przeprowadzenia naprawy:

1. Zastosowanie rynkowego ubytku wartości

Cytując zapisy Instrukcji Określania Rynkowego Ubytku Wartości Pojazdów Nr 1/2009 z dnia 12 lutego 2009 roku zatwierdzone uchwałą Zarządu Głównego SRTSiRD. Rynkowy ubytek wartości jest to utrata wartości pojazdu z tytułu wystąpienia uszkodzenia o charakterze kolizyjnym. Określa go różnica pomiędzy wartością rynkową pojazdu przed uszkodzeniem, a jego wartością ustaloną w tym samym stanie warunków rynkowych z uwzględnieniem naprawy powypadkowej wykonanej prawidłowo, zgodnie z technologią zalecaną przez producenta, w stacji napraw spełniającej wymagania techniczne i kadrowe do wykonania takich prac. Ubytek wartości zależy między innymi od: zakresu uszkodzeń kolizyjnych pojazdu, stanu technicznego pojazdu przed kolizją, okresu jego eksploatacji, popytu na dany typ, model pojazdu itp.

Pojęcie rynkowego ubytku wartości pojazdu nie obejmuje utraty wartości pojazdu spowodowanej nieprzestrzeganiem zalecanej technologii naprawy, wadami wykonawczymi, stosowaniem zastępczych metod naprawy oraz materiałów i części zamiennych nieoryginalnych. Utrata wartości pojazdu z tych powodów nie wchodzi w zakres pojęcia rynkowego ubytku wartości.
Rynkowy ubytek wartości z reguły występuje w przypadkach pierwszego uszkodzenia pojazdu o charakterze kolizyjnym.
Rynkowy ubytek wartości systematycznie maleje wraz z okresem użytkowania pojazdu. Bieżąca eksploatacja pojazdu powoduje bowiem jego zużycie, co sprawia, że w przypadku kilkuletnich samochodów o znacznym stopniu wyeksploatowania, naprawa powypadkowa może doprowadzić do przyrostu wartości rynkowej pojazdu.
Rynkowy ubytek wartości dla samochodów osobowych i terenowych szacujemy dla pojazdów utrzymywanych w dobrym stanie technicznym, o okresie eksploatacji do sześciu lat.

2. Zastosowanie przy wycenie pojazdu korekty ujemnej z tytułu wcześniej wykonywanych napraw powypadkowych i eksploatacyjnych

W praktyce zdarzają się również sytuacje, w których mamy do czynienia z naprawą powypadkową pojazdu wykonaną w sposób odbiegający od zasad technologicznych, z wykorzystaniem materiałów zastępczych i często również w sposób niestaranny. W pewnej ilości przypadków dotyczy to samochodów sprowadzonych do kraju w stanie uszkodzonym, kiedy ze względu na końcowy wynik finansowy importera, pojazd opłaca się naprawić szybko i tanim kosztem. Dotyczy to również przypadków kiedy sprawca kolizji nie posiadał ubezpieczenia AC i jednocześnie nie posiada wystarczających środków na naprawę pojazdu, wykonaną w sposób zgodny z warunkami technologii fabrycznej. Podobnie wygląda sytuacja w której towarzystwa ubezpieczeniowe znacznie zaniżają należne poszkodowanemu odszkodowanie, powodując że wypłacona kwota nie wystarcza na pokrycie kosztów naprawy w warsztacie zapewniającym jej wykonanie w sposób poprawny technologicznie.

Korekta za wcześniejsze naprawy powypadkowe

Do wyceny wartości rynkowej pojazdów, w których stwierdzono wykonanie napraw blacharsko-lakierniczych w sposób wadliwy, właściwe jest zastosowanie korekty z tytułu wcześniej wykonanych napraw powypadkowych i eksploatacyjnych.
Warunki i sposób zastosowania tej korekty zawarte są z kolei w cytowanych niżej zapisach Instrukcji Określania Wartości Pojazdów Nr 1/2016 zatwierdzonej w dniu 17 maja 2016 roku uchwałą Zarządu Głównego SRTSiRD, w punkcie 2.5.3.
Podstawowym kryterium oceny i zasadności stosowania korekty wartości z tytułu wcześniejszych napraw pojazdu powinna być ocena, czy wykonana naprawa, jej zakres, poziom jakości i czas wykonania, skutkowała pozytywnie lub negatywnie w odniesieniu do wartości tego pojazdu przed kolizją albo awarią.
Naprawy wykonane niewłaściwie zawsze obniżają wartość pojazdu.

Przy ustalaniu wielkości procentowej korekty z tytułu naprawionych uszkodzeń nadwozia (kabiny) należy wziąć pod uwagę następujące czynniki:

• rozmiar (rozległość) naprawionych uszkodzeń nadwozia w stosunku do całej jego powierzchni,
• charakter uszkodzeń nadwozia (deformacje głębokie, średnie lub płytkie oraz tylko uszkodzenia powłok lakierowych),
• umiejscowienie uszkodzeń (główne elementy nośne nadwozia, elementy odejmowalne lub odejmowalne),
• jakość naprawy (brak widocznych śladów naprawy, przestrzeganie technologii producenta, widoczne ślady naprawy).

Zaleca się stosować korektę z tytułu wcześniej wykonanych napraw w granicach od minus 15% do plus 5%.

Naprawa powypadkowa wykonana w sposób prawidłowy, zgodnie z technologią producenta, zawsze przywraca pojazdowi jego stan sprzed kolizji, dlatego że nie obniża ona jakości tego pojazdu ale w przypadku kiedy jest to pierwsza tego typu naprawa, powoduje ona jednorazowo ubytek jego wartości rynkowej.
Naprawy powypadkowe wykonane w sposób niewłaściwy, niezgodnie z zasadami technologii fabrycznej, zawsze obniżają wartość rynkową pojazdu.
W przypadkach, gdy naprawa połączona jest z wymianą lub naprawą części znacznie skorodowanych lub zużytych, wartość pojazdu może ulec po naprawie zwiększeniu.

Autor: Krzysztof Szydło, ekspert Fundacji LexHelper, rzeczoznawca i biegły. Skontaktuj się.