Różnice między świadczeniem pielęgnacyjnym a specjalnym zasiłkiem opiekuńczym

Zapoznając się z wytycznymi dotyczącymi przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego oraz specjalnego zasiłku opiekuńczego możemy znaleźć bardzo dużo podobieństw. W obu przypadkach opieka musi być stała lub długotrwała a wręcz całodobowa, wymagająca pełnego zaangażowania i w dzień i w nocy. W obu przypadkach opiekun jest zmuszony zrezygnować z pracy zarobkowej. Jest jednak kilka znaczących różnic, które są bardzo krzywdzące dla części opiekunów osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym.

Przeczytaj więcej a artykule: Specjalny zasiłek opiekuńczy a świadczenie pielęgnacyjne dla opiekunów osób niepełnosprawnych.

Główną różnicą jest to, że świadczenie pielęgnacyjne jest przyznawane opiekunom dzieci do 18 roku życia lub do 25 jeżeli osoba ta dalej się uczyła. Natomiast specjalny zasiłek opiekuńczy jest przyznawany opiekunowi, u którego podopiecznego stwierdzono niepełnosprawność w stopniu znacznym w dorosłym życiu powyżej 18 lub 25 roku życia jeśli ta osoba dalej się uczyła. To rozgraniczenie niestety w znaczny sposób wpływa na wysokość świadczenia dla opiekuna.

Nowelizacja ustawy o świadczeniach rodzinnych z 30 czerwca 2013 i jej wpływ na świadczenie pielęgnacyjne

Przed dniem 30 czerwca 2013 roku osoby opiekujące się swoimi bliskimi posiadającymi orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym otrzymywały świadczenie pielęgnacyjne o ile oczywiście zrezygnowali z pracy zarobkowej, aby podjąć się całodobowej opieki. Nie było jeszcze specjalnego zasiłku pielęgnacyjnego.

Od czasu nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz jej wejściu w życie 30 czerwca 2013 r. zmieniły się zasady przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego. Został on zabrany opiekunom osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym, których podopieczni uzyskali orzeczenie o niepełnosprawności po ukończeniu 18 roku życia lub po 25 roku życia jeżeli do zmiany stanu zdrowia doszło w trakcie trwania nauki. Od tego momentu opiekunowie, którzy zrezygnowali z pracy zarobkowej mogli starać się o świadczenie pielęgnacyjne jedynie w przypadku, gdy niepełnosprawność u podopiecznych została orzeczona u nieletnich do 18 roku życia lub do 25 roku życia o ile osoba w tym czasie była trakcie nauki. Dla opiekunów osób, których niepełnosprawność orzeczono po tym okresie, czyli osób dorosłych przewidziano specjalny zasiłek opiekuńczy.

Wysokość świadczeń dla opiekuna osoby niepełnosprawnej w stopniu znacznym

Kolejną bardzo dużą różnicą są kwoty wypłacane przy przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego oraz specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego w latach 2014-2020:

• 2014 r. – 1000 zł
• 2015 r. – 1200 zł
• 2016 r. – 1300 zł
• 2017 r. – 1406 zł
• 2018 r. – 1477 zł
• 2019 r. – 1583 zł
• 2020 r. – 1830 zł

Wysokość specjalnego zasiłku opiekuńczego w latach 2014-2020:

• 15.05.2014 r. do 1.11.2018 r. – tylko 520 zł
• 1.11.2018 r. do dzisiaj – jedynie 620 zł

Przypadek w którym opiekun ma obecnie prawo do otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego

Pani Iwona w wieku 34 lat zaszła w ciążę, która przebiegała prawidło. Przed tym była aktywna zawodowo i razem z partnerem dobrze sobie radzili finansowo. Synek urodził się w grudniu 2014 roku. W pierwszych miesiącach po urodzeniu dziecka wszystko było w porządku. Po kilku miesiącach Pani Iwona zauważyła, że syn nie widzi wszystkiego co mu pokazywała. Okazało się, że ma bardzo dużą wadę wzroku i niestety konieczne są operację. Nie mogła wrócić do pracy, ponieważ konieczna była i dalej jest całodobowa opieka nad synem. W międzyczasie Pani Iwona rozstała się z partnerem, który nie uczestniczy w życiu dziecka i jedynie przesyła alimenty. Razem z synem zamieszkali u mamy pani Iwony. Po kolejnych operacjach i po kilku latach u dziecka zdiagnozowano padaczkę z częstymi napadami.

Pani Iwona oprócz alimentów i świadczenia 500+ nie posiadała innych dochodów, musiała więc liczyć na pomoc finansową mamy. Mama niepełnosprawnego chłopca złożyła więc wniosek o świadczenie pielęgnacyjne i je otrzymała. Od 2015 roku do dzisiaj pobiera świadczenie w wysokościach podanych wyżej. Pozwala jej to na utrzymanie siebie i syna, wizyty u lekarza i rehabilitacje, ponieważ dalej, każdego dnia musi walczyć o zdrowie i lepsze życie dla syna.

Przypadek w którym opiekun ma obecnie prawo do otrzymywania specjalnego zasiłku opiekuńczego

Pani Alicja i Pan Roman obecnie mają po 53 lata i są małżeństwem od 23 lat. Zajęci pracą a także podróżami chcieli poczekać kilka lat, zanim postarają się o potomka. Po kilku latach okazało się to jednak niemożliwe i niestety nie mają dzieci. Małżeństwo mieszka z mamą Pana Romana, która ma obecnie 78 lat. W 2014 roku Pani Alicja idąc po kilka rzeczy na strych swojego domu nie zauważyła, że w jednym miejscu podłoga jest w złym stanie. Niestety podłoga się pod nią zarwała i spadła aż z 3 metrów na podłogę. Teściowa wezwała pogotowie. Niestety stwierdzono złamanie kręgosłupa i od tamtej pory Pani Alicja jest niesprawna od szyi w dół.

Świat rodziny się zawalił. Mama Pana Romana była już w wieku, który nie pozwalał jej na aktywne zajmowanie się niepełnosprawną synową. Pan Roman musiał zrezygnować z pracy zarobkowej, ponieważ konieczna jest całodobowa opieka nad żoną. Może sobie pozwolić jedynie na prace dorywcze. W 2015 roku opiekun Pani Alicji złożył wniosek o specjalny zasiłek rodzinny i go otrzymał, ponieważ dochody małżeństwa i Pana Romana nie przekraczały wskazanego pułapu. Od 2015 roku opiekun pobiera świadczenie w kwotach wskazanych wyżej.

Reakcja opiekunów na różnice między świadczeniem opiekuńczym a specjalnym zasiłkiem opiekuńczym

Wyżej wskazane różnice między świadczeniami podzieliły opiekunów na tych którzy:

• opiekują się osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym u której tą niepełnosprawność zdiagnozowano do 18 roku życia lub 25 roku życia w przypadku odbywania nauki i w 2020 roku otrzymują miesięcznie kwotę 1830 zł, czyli świadczenie opiekuńcze.
• opiekują się osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym u której tą niepełnosprawność zdiagnozowano po 18 roku życia lub po 25 roku życia w przypadku odbywania nauki i w 2020 roku otrzymują miesięcznie kwotę 620 zł, czyli specjalny zasiłek opiekuńczy.

Ta różnica jest niesprawiedliwa a także bardzo krzywdząca. Bo jaka jest różnica między Panem Romanem, który całodobowo opiekuje się dorosłą żoną a Panią Iwoną, która całodobowo opiekuje się synem? Obu osobom życie zmieniło się diametralnie i oboje musieli zrezygnować z pracy zawodowej, żeby zadbać o bliskich. Nie mają nikogo innego, kto mógłby to zrobić. Dlaczego więc jedna rodzina otrzymuje pomoc w wysokości 1830 zł a druga tylko 620 zł? To rozgraniczenie jest krzywdzące i nie powinno mieć miejsca.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K 38/13

Trybunał Konstytucyjny badał tą sprawę. Wskazał w swoim wyroku, że wprowadzenie do ustawy o świadczeniach rodzinnych kryterium wieku powstania niepełnosprawności, jako przesłanki uzależniającej uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego jest już na wstępie niezgodne z Konstytucją. Wyrok mówi również o tym, że ustawodawca powinien w jednakowy sposób uregulować prawo do świadczenia pielęgnacyjnego opiekunów osób niepełnosprawnych, które nie są dziećmi. Niestety dotychczas nie nastąpiły zmiany przepisów respektujące w pełni wyrok Trybunału Konstytucyjnego.

Osoby pobierające specjalny zasiłek opiekuńczy czując się pokrzywdzeni zaczęli występować do Sądów Administracyjnych o odszkodowanie. Sądy coraz częściej orzekają na korzyść opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnościami, które do tej pory nie miały prawa do świadczenia. Warto więc zawalczyć o należne pieniądze, które mogą poprawić byt zarówno opiekuna jak i podopiecznego.

Przeczytaj również artykuł: Odszkodowanie dla opiekuna osoby niepełnosprawnej w stopniu znacznym – wyrównanie specjalnego zasiłku opiekuńczego do wysokości świadczenia pielęgnacyjnego.